50 ngày làm chủ Nhà Trắng của Tổng thống Donald Trump

Chỉ trong vỏn vẹn 50 ngày, Tổng thống Donald Trump đã làm được điều mà chưa một vị tiền nhiệm hiện đại nào dám nghĩ tới: Khoét sâu những vết nứt trong nền tảng của trật tự thế giới mà Mỹ dựng nên từ sau chiến thắng Thế chiến II, theo New York Times.

50 ngày thay đổi “cuộc chơi”

Không cần tuyên bố chính thức hay đưa ra chiến lược rõ ràng, ông Trump đã đẩy Mỹ chuyển hướng trong cuộc xung đột ở Ukraine. Từ chỗ cam kết hỗ trợ, ông bất ngờ “quay xe”.

Ông cắt đứt viện trợ vũ khí và hình ảnh vệ tinh thương mại cho Ukraine, một phần vì giận dữ sau cuộc tranh cãi nảy lửa với Tổng thống Volodymyr Zelensky tại Phòng Bầu dục, nhưng chủ yếu do ông Zelensky kiên quyết đòi phương Tây cam kết bảo vệ nếu Nga tái triển khai chiến dịch quân sự.

Xe tải chở hàng đang chờ vào Mexico gần một cửa khẩu biên giới ở San Diego vào tháng trước. Ông Trump đã áp thuế đối với các đồng minh của mình sau khi mô tả họ là những con đỉa bám vào nền kinh tế Mỹ. Ảnh: New York Times.

Ông Trump còn áp thuế nặng lên các đồng minh, gọi họ là “kẻ bòn rút kinh tế Mỹ”. Hành động này khiến niềm tin trong NATO lung lay dữ dội: Pháp đang tính mở rộng “ô hạt nhân” nhỏ bé để che chở châu Âu, còn Ba Lan cân nhắc tự phát triển vũ khí nguyên tử. Cả hai đều lo sợ Mỹ không còn là “lá chắn cuối cùng” đáng tin cậy - vai trò mà chính nước này tự định hình khi soạn thảo hiệp ước NATO.

Ông Trump đã tự tuyên bố những thành công ban đầu. Với những người ủng hộ, việc Ukraine đồng ý hôm 11/3 với đề xuất ngừng bắn tạm thời - dù Nga chưa chấp thuận - dường như chứng minh rằng áp lực của ông Trump lên Zelensky là đáng giá, bất chấp tranh cãi.

Ông ấy quá ám ảnh với chuyện ‘kẻ đi xe không trả tiền’ đến mức quên rằng lái chiếc xe buýt này vốn là lợi ích của nước Mỹ.

- Nhà khoa học chính trị Joseph S. Nye Jr. -

Nhưng các nhà sử học có thể sẽ nhìn nhận 50 ngày này quan trọng vì những lý do vượt xa Ukraine. “Cuộc tranh luận lớn hiện nay là liệu đây chỉ là nước cờ chiến thuật để định hình lại chính sách đối ngoại hay là một cuộc cách mạng thực sự?”, R.Nicholas Burns, cựu Đại sứ Mỹ tại Trung Quốc dưới thời Tổng thống Joe Biden và tại NATO dưới thời Tổng thống George W. Bush, trăn trở.

Nhà Trắng cũng công bố “50 chiến thắng của dân Mỹ” sau 50 ngày ông Trump nhậm chức. Trong đó 3 chiến thắng đầu tiên đều liên quan đến chính sách nhập cư, bao gồm việc bảo vệ biên giới theo cách chưa từng có, ban hành Đạo luật Laken Riley (yêu cầu giam giữ những người nhập cư trái phép bị bắt hoặc bị buộc tội trộm cắp, bạo lực), trục xuất hàng loạt kẻ giết người, hiếp dâm và buôn bán ma túy nhập cư trái phép.

Tuyên bố này đánh giá việc áp thuế đối với các nước là “các mức thuế quan của Tổng thống Trump đang tạo ra sân chơi bình đẳng cho người lao động Mỹ”.

Chiến thắng thứ 5 là Trump đang giải quyết cuộc khủng hoảng fentanyl.

Những chiến thắng đáng lưu ý khác là đưa hoạt động sản xuất trở lại nước Mỹ, chấm dứt lệnh cấm xuất khẩu khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) của ông Biden, theo đuổi hòa bình thế giới, chấm dứt hành vi bất công khi ép buộc phụ nữ phải thi đấu thể thao với nam giới, chấm dứt tình trạng lãng phí, gian lận và lạm quyền trong chính phủ, cắt giảm các thủ tục hành chính rườm rà, chấm dứt cuộc chiến chống tiền điện tử…

Bộc lộ điểm yếu

Tuy nhiên, MSNBC đánh giá sau 50 ngày nhậm chức, Tổng thống Donald Trump đã bộc lộ các điểm yếu của mình. Theo đó, ông Trump đã nỗ lực để có sự bùng nổ, nhưng khi cố gắng định hình lại chính phủ liên bang mà không có sự tham gia của Hạ viện và Thượng viện do GOP lãnh đạo, ông tự đặt mình vào vị trí phải chịu mọi trách nhiệm khi chuyện diễn ra không như ý. Và thực tế, một số thứ đã như vậy.

Thị trường chứng khoán phố Wall lên tiếng phản đối nhiều khi chính sách của ông Trump ảnh hưởng tới lợi ích của họ. Nếu đủ cứng rắn, bớt bận tâm đến áp lực bên ngoài, có thể ông sẽ vượt qua.

Tổng thống Donald Trump giơ nắm đấm tại East Front House Steps sau bữa trưa thường niên của Friends of Ireland tại Điện Capitol hôm 12/3. Ảnh: Reuters.

Nhưng như cây viết Hayes Brown nhận định, ông Trump có vẻ đã bớt cứng rắn và bắt đầu chịu điều chỉnh hướng đi. Tổng thống Mỹ chưa hủy bỏ DOGE của Elon Musk trong nỗ lực cắt giảm chi tiêu của chính phủ. Ông vẫn tin thuế quan là giải pháp kỳ diệu cho mọi vấn đề ngoại thương. Nhưng trong tiến trình áp thuế với Mexico và Canada, ông đã tạm dừng.

Trump cũng tỏ ra nhạy cảm với mặt trái chính trị của việc ủng hộ Musk, công khai khen ngợi vị tỷ phú song vẫn nhắc nhở riêng với những người đứng đầu các cơ quan trong chính phủ việc họ vẫn có quyền tuyển dụng và sa thải nhân viên.

"Người ta thường ít khi gắn từ ‘khả năng thích ứng’ với Trump, nhưng sự sẵn lòng nói bất cứ điều gì mà ông nghĩ khán giả muốn nghe đã đưa ông đến được chặng đường này trong sự nghiệp chính trị của mình. Điều đó có nghĩa là vẫn còn những điểm yếu trong bộ giáp của Trump có thể bị khai thác”, biên tập viên Brown đánh giá.