Ngành giao đồ ăn Trung Quốc rơi vào cuộc chiến giá siêu rẻ

Các ứng dụng chi hàng tỷ nhân dân tệ để tài trợ cho cuộc chiến giá rẻ. Ảnh: Business Times.

Cà phê giá 30 cent (0,3 USD) là chiêu thức mới nhất trong cuộc chiến giá khốc liệt trị giá hàng tỷ USD của ngành “thương mại tức thời” tại Trung Quốc.

Theo CNBC, trong thị trường cạnh tranh khốc liệt bậc nhất thế giới, Trung Quốc đang chứng kiến một cuộc đua mới trong lĩnh vực “thương mại tức thời”, nơi các công ty tung ra các khoản trợ giá lớn và vô số ưu đãi nhằm kích thích người tiêu dùng chi tiêu.

Ngành này được vận hành bởi mạng lưới tài xế xe máy khổng lồ, giao hàng siêu tốc từ thực phẩm, đồ uống đến thời trang nhanh và các thiết bị điện tử.

Ba cái tên thống trị lĩnh vực này hiện nay gồm các “ông lớn” thương mại điện tử JD.com, Alibaba và Meituan - vốn trước đây tập trung chủ yếu vào mảng giao đồ ăn.

Cuộc chiến bắt đầu từ đâu?

Cạnh tranh giữa các bên đã gia tăng mạnh mẽ trong năm nay khi cả 3 đồng loạt mở rộng mạng lưới giao hàng và cam kết chi hàng tỷ nhân dân tệ để trợ giá cho cả người bán lẫn người mua.

Hệ quả là hàng loạt chương trình khuyến mãi nhanh chóng và rẻ đến mức không tưởng. Theo ghi nhận vào ngày 11/7, JD.com đang bán cà phê với giá chỉ 10,9 nhân dân tệ (khoảng 1,5 USD) đã bao gồm phí giao hàng. Trong khi đó, Meituan chào mời các combo như bánh bao hấp giá 13 tệ (1,81 USD) hay bữa sáng McDonald’s giá 26,8 tệ (3,74 USD).

Tuy nhiên, dù người tiêu dùng Trung Quốc hưởng lợi từ những ưu đãi này, các nhà đầu tư lại không mấy hào hứng. Cổ phiếu của Meituan và JD.com lần lượt giảm 22% và 10% trong năm nay, theo dữ liệu từ LSEG.

Các nền tảng thương mại điện tử tại Trung Quốc từ lâu đã cạnh tranh về tốc độ giao hàng, vốn được hậu thuẫn bởi lực lượng lao động lớn và nền kinh tế gig (việc làm linh hoạt theo giờ). JD.com từng thiết lập tiêu chuẩn giao hàng trong ngày hoặc ngày kế tiếp, buộc đối thủ như Alibaba phải đẩy nhanh cải tiến hạ tầng hậu cần.

Tuy nhiên, cuộc chiến “thương mại tức thời” mới chỉ thực sự bùng nổ sau khi JD.com chính thức bước vào mảng giao đồ ăn hồi tháng 2 năm nay - lĩnh vực vốn do Meituan và Ele.me của Alibaba chi phối.

Đến tháng 4, Meituan phản đòn bằng cách ra mắt nền tảng “mua sắm chớp nhoáng” hoạt động 24/7, cung cấp đủ loại mặt hàng từ thực phẩm tươi sống, rượu cho đến đồ điện tử và cam kết giao hàng trong vòng 30 phút.

Căng thẳng giữa các bên leo thang khi họ bắt đầu cạnh tranh trực tiếp. Cả Meituan và JD.com đều tố cáo đối thủ dùng chiêu trò cạnh tranh không lành mạnh, chẳng hạn như ngăn chặn tài xế nhận đơn từ các nền tảng khác. Đỉnh điểm là việc JD.com thuê thêm hàng loạt tài xế toàn thời gian và nhà sáng lập Richard Liu còn xuất hiện trong một màn giao đồ ăn tại Bắc Kinh, gây bão mạng như một chiến dịch truyền thông “đánh bóng” hình ảnh.

Cũng trong tháng đó, JD.com công bố đợt trợ giá đầu tiên trị giá 10 tỷ nhân dân tệ, chủ yếu dành cho chương trình giảm giá mảng giao đồ ăn.

Chính quyền “đau đầu”

Tại Trung Quốc, việc dùng trợ giá và giảm giá quy mô lớn là chiến thuật quen thuộc trong ngành công nghệ cạnh tranh cao. Đây cũng là vấn đề khiến chính quyền Bắc Kinh đặc biệt quan tâm.

Cơ quan quản lý thị trường Trung Quốc hồi tháng 5 đã triệu tập JD.com, Meituan và Ele.me (thuộc Alibaba), yêu cầu các nền tảng này tuân thủ pháp luật và cạnh tranh lành mạnh. Một số hiệp hội bán lẻ cũng lên tiếng lo ngại về chương trình trợ giá của JD.com và hệ lụy từ việc giá cả lao dốc.

Tuy nhiên, những động thái cảnh báo này dường như không mấy hiệu quả trong việc hãm lại cuộc chiến giá.

Mới đây, JD.com thậm chí tiếp tục công bố thêm một khoản đầu tư 10 tỷ nhân dân tệ (1,39 tỷ USD) nằm trong kế hoạch “Double Hundred”, nhằm hỗ trợ có mục tiêu cho các nhà bán hàng trên nền tảng.

Chính quyền Trung Quốc đã phải triệu tập các ứng dụng để yêu cầu cạnh tranh lành mạnh. Ảnh: SCMP.

Động thái này diễn ra chỉ vài ngày sau khi nền tảng Taobao Instant Commerce của Alibaba công bố một gói trợ giá khổng lồ trị giá 50 tỷ nhân dân tệ (khoảng 7 tỷ USD), dự kiến được phân bổ dần trong vòng một năm. Alibaba cho biết nền tảng này đã đạt mức 200 triệu đơn hàng mỗi ngày ngay sau đó.

Cùng thời điểm, truyền thông địa phương ghi nhận các ưu đãi và phiếu giảm giá trên Meituan đã khiến giá một cốc cà phê giảm chỉ còn 2 tệ (khoảng 0,28 USD). Kết quả là Meituan ghi nhận mức kỷ lục 120 triệu đơn hàng trong một ngày, cao đến mức khiến hệ thống của công ty bị quá tải và sập mạng cục bộ ở một số khu vực.

Dù các công ty đều tuyên bố lượng người dùng thương mại tức thời tăng vọt trong thời gian gần đây, tác động thực sự của cuộc chiến giá lên lợi nhuận vẫn còn là dấu hỏi lớn.

Meituan báo lãi 10,2 tỷ nhân dân tệ (1,42 tỷ USD) trong quý I/2025, tăng khoảng 63% so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, công ty cũng cảnh báo rằng kết quả quý tiếp theo sẽ chịu ảnh hưởng tiêu cực do cạnh tranh ngày càng gay gắt trong mảng bán lẻ tức thời.

JD.com cho biết lợi nhuận hoạt động trong quý I tăng 31% so với cùng kỳ lên 11,7 tỷ nhân dân tệ (1,63 tỷ USD). Tuy nhiên, theo dự báo của các nhà kinh tế do LSEG khảo sát, lợi nhuận quý II của JD nhiều khả năng sẽ giảm cả theo năm và theo quý.

Phân tích của Nomura công bố hôm 10/7 cho thấy bước tiến vào mảng giao đồ ăn có thể khiến JD.com lỗ hơn 10 tỷ nhân dân tệ (1,39 tỷ USD) trong quý II. Các chuyên gia ước tính JD hiện đã chiếm khoảng 10% thị phần giao hàng tức thời, với 20 triệu đơn mỗi ngày.

Về triển vọng, các nhà phân tích cảnh báo: “Chúng tôi cho rằng JD sẽ cần phải xem lại tham vọng của mình”. Họ chỉ ra rằng nếu Alibaba tiếp tục mạnh tay chi tiêu cho trợ giá, JD có thể sẽ phải “đốt sạch” lợi nhuận từ mảng bán lẻ cốt lõi trong vài quý tới nếu muốn đua được với 2 đối thủ lớn trên thị trường.