Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký Quyết định phê duyệt điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Một trong những nội dung đáng chú ý nhất là việc Việt Nam mở thêm 2 hướng kết nối đường sắt xuyên biên giới. Cụ thể, sẽ bổ sung kết nối với Trung Quốc tại cửa khẩu Móng Cái thông qua tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái, đồng thời bổ sung kết nối với Campuchia tại cửa khẩu Mộc Bài qua tuyến TP.HCM - Tây Ninh.
Cùng với đó, Quy hoạch mới cũng điều chỉnh phạm vi 2 tuyến đường sắt hiện hữu là Hà Nội - TP.HCM và Hà Nội - Lào Cai, đồng thời cập nhật lộ trình chuyển đổi công năng tuyến Hà Nội - Hải Phòng (đoạn từ ga Hải Phòng đến cảng Chùa Vẽ) sau khi ga Vật Cách hoàn thành và đưa vào khai thác.
Ở nhóm tuyến đường sắt mới, Chính phủ quyết định điều chỉnh tên, quy mô và lộ trình đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, đồng thời bổ sung tuyến tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh. Ngoài ra, 2 tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và TP.HCM - Lộc Ninh được điều chỉnh quy mô, lộ trình đầu tư; 3 tuyến Hà Nội - Đồng Đăng, Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái và Tháp Chàm - Đà Lạt được điều chỉnh lại lộ trình đầu tư. Đồng thời, tuyến An Bình - Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên được bổ sung mới vào mạng lưới đường sắt quốc gia.
Đáng chú ý, tuyến Thủ Thiêm - Long Thành được loại khỏi quy hoạch đường sắt quốc gia và chuyển thành tuyến đường sắt đô thị, giao cho TP.HCM và tỉnh Đồng cập nhật vào quy hoạch tỉnh và các quy hoạch liên quan.
Tuyến Thủ Thiêm - Long Thành được loại khỏi quy hoạch đường sắt quốc gia và chuyển thành tuyến đường sắt đô thị.
Tại khu đầu mối Hà Nội, quy hoạch mới xác định mạng lưới đường sắt quốc gia sẽ đi theo các tuyến Thạch Lỗi - Kim Sơn và vành đai phía Đông, phía Tây, gồm đường đôi khổ 1.435 mm và đường đơn khổ 1.000 mm.
Hà Nội cũng sẽ có thêm khu tổ hợp công nghiệp đường sắt quy mô khoảng 250 ha tại khu vực xã Chuyên Mỹ và xã Ứng Hòa, cùng các ga hàng hóa mới Thường Tín và Yên Thường.
Tại TP.HCM, ga An Bình được quy hoạch là điểm cuối của tuyến Hà Nội - TP.HCM và điểm đầu tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu. Bên cạnh đó, đoạn An Bình - Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên được đưa vào mạng lưới đường sắt quốc gia, khổ 1.435 mm, kết nối trực tiếp với tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam qua Trảng Bom - Cẩm Mỹ.
Đối với thành phố Đà Nẵng, quy hoạch mới yêu cầu di dời ga Đà Nẵng trước năm 2030.
Bên cạnh việc phát triển mạng lưới chính, Quy hoạch còn điều chỉnh định hướng kết nối đường sắt với các đầu mối giao thông lớn, gồm các cảng biển Nghi Sơn (Thanh Hóa), Hiệp Phước (TP.HCM); các sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất, Long Thành, sân bay quốc tế thứ hai Hà Nội, Gia Bình; cùng các cảng cạn Văn Lâm (Hưng Yên) và Gia Bình (Bắc Ninh).
Các nội dung khác vẫn giữ nguyên theo Quyết định số 1769 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Tổng mức đầu tư sơ bộ Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là khoảng 1,7 triệu tỷ đồng (tương đương khoảng hơn 67 tỷ USD). Hiện, có Tập đoàn Trường Hải (THACO) và CTCP Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed – doanh nghiệp trong hệ sinh thái Vingroup gửi đề xuất tham gia đầu tư dự án .
Xét trên tổng mức đầu tư và phương án vốn, theo cả THACO và VinSpeed, dự án có tổng mức đầu tư 61,35 tỷ USD, chưa bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng, hỗ trợ tái định cư.
Trong đó, THACO sẽ góp 20% tổng vốn (gần 12,3 tỷ USD) bằng vốn chủ sở hữu và huy động hợp pháp trong nước. Số còn lại, khoảng 49 tỷ USD, doanh nghiệp sẽ vay từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. Thaco kiến nghị Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ toàn bộ lãi vay trong 30 năm, được đảm bảo bằng tài sản hình thành từ dự án.
Còn VinSpeed cũng chia cấu phần góp vốn theo tỷ lệ 20%-80%. Trong đó, doanh nghiệp cũng cam kết tự thu xếp 20% vốn, tương đương 12,27 tỷ USD (không gồm chi phí giải phóng mặt bằng), phần còn lại đề nghị Nhà nước cho vay 49 tỷ USD, lãi suất 0% trong 35 năm.
Về tiến độ, so với thời gian 10 năm nếu Nhà nước tự thực hiện, VinSpeed cam kết hoàn thành trong 5 năm, còn THACO hoàn thành trong 7 năm với 2 giai đoạn: đoạn Hà Nội - Hà Tĩnh và Nha Trang - TP. HCM hoàn thành trong 5 năm; các đoạn còn lại hoàn thành trong 2 năm tiếp theo.
Về quyền lợi, cả hai doanh nghiệp đều đề xuất được Nhà nước giao quỹ đất phụ cận tuyến đường sắt để triển khai các dự án bất động sản.