Để thoát nghèo trên vùng đất dốc Chiềng Mai (huyện Mai Sơn, Sơn La), ông Hoàng Văn Chất, người đàn ông dân tộc Thái sinh năm 1960 ở bản Củ 2, đã chọn cho mình con đường không dễ đi là làm nông bằng tri thức.
Năm 1998, khi kinh tế gia đình vẫn còn chật vật, ông vẫn quyết tâm dành 6 triệu đồng, số tiền lớn lúc bấy giờ để mua sách hướng dẫn kỹ thuật trồng trọt, từ cam, bưởi đến các loại cây ăn quả khác. Ban ngày ông lên nương, tối về lại cặm cụi đọc từng trang sách, mày mò thử nghiệm trên chính mảnh đất quê hương.
Sau nhiều năm kiên trì và không ngừng học hỏi, vùng đất đồi khô cằn ngày nào giờ phủ kín màu xanh của hơn 5ha cây ăn quả, mùa nào cũng trĩu quả, mang lại thu nhập ổn định và biến ông Chất trở thành tấm gương nông dân tiêu biểu vươn lên làm giàu từ đôi bàn tay và tri thức.
Ông nông dân Sơn La biến 5ha đất dốc thành vườn cam bạc tỷÔng Hoàng Văn Chất có dáng người cao gầy, khuôn mặt khắc khổ với làn da rám nắng và những nếp nhăn hằn sâu, dấu ấn của một đời gắn bó với ruộng nương miền sơn cước. Đôi bàn tay gầy guộc, chai sần của ông là minh chứng rõ rệt nhất cho những tháng ngày "chân lấm tay bùn" không ngơi nghỉ.
Sau vài câu chuyện, sự chân thật và mộc mạc của người đàn ông dân tộc Thái này khiến ai nghe cũng cảm nhận được tình yêu đất, yêu cây. Ông nói say sưa về "duyên nợ" của mình với các giống cây có múi như cam Vinh, cam Canh, cam C36 hay bưởi Da Xanh - những loại quả đã giúp ông đổi đời.
Nhờ kiên trì học hỏi kinh nghiệm, ông Chất đã vươn lên thoát nghèo và có thu nhập cao. Nguồn ảnh: Giáo dục & Thời đại
Chia sẻ với báo Giáo dục & Thời đại mới đây, ông Chất vui vẻ cho biết vườn cam của ông đang mùa sai quả, chỉ còn ít tháng nữa là đến vụ thu hoạch. "Vườn cây ăn quả nhà tôi cũng khá rộng nên cần nhiều công sức chăm sóc lắm, vì thế tôi đã thuê vài công nhân địa phương về làm theo mùa vụ cho gia đình", ông Chất cho biết.
Giữa bạt ngàn màu xanh của vườn cây trĩu cành, ông Chất nhớ lại những năm tháng gian khó đầu tiên, khi một mình vật lộn với vùng đất khô cằn, sỏi đá. Chia sẻ với Tiền Phong, ông Chất cho biết thêm, "Trước đây tôi làm cán bộ Khoa Xét nghiệm của Bệnh viện Quân y 6, nhưng đến năm 1989 tôi xin nghỉ hẳn về nhà để tiện chăm mẹ già và vợ bị ốm. Mảnh đất gần 5ha này nằm trên một quả đồi thuộc vùng hẻo lánh, ít người qua lại. Muốn phát triển kinh tế chỉ còn cách làm trang trại là phù hợp nhất".
Ban đầu, ông Hoàng Văn Chất thử trồng lúa, mận hậu, mơ, cà phê... nhưng hầu như thất bại vì sương muối và khí hậu khắc nghiệt. Không nản chí, năm 1998 ông khăn gói xuống Hà Nội mua sách kỹ thuật nông nghiệp, tìm hiểu đặc tính thổ nhưỡng, khí hậu để lựa chọn cây trồng phù hợp. Nhiều năm kiên trì thử nghiệm, ông nhận ra cây có múi như cam, bưởi thích hợp nhất với đất đồi quê ông.
"Năm 2012, tôi quyết định chặt bỏ toàn bộ diện tích cà phê, mận, mơ để chuyển sang trồng cam và bưởi. Ban đầu, do thiếu vốn, tôi chỉ mua một số ít cây giống chất lượng cao từ các nhà vườn ở Hà Nội, sau đó tự chiết cành, nhân rộng dần. Nhờ áp dụng nghiêm ngặt quy trình VietGAP, ưu tiên sử dụng phân hữu cơ, chế phẩm sinh học, hạn chế tối đa hóa chất, nhờ đó vườn cam, bưởi phát triển tốt, cho quả to, mọng nước và thơm ngon đặc trưng.
Tôi đầu tư đào giếng khoan lấy nước sạch tưới cho cây, đồng thời tận dụng các phụ phẩm nông nghiệp như vỏ cà phê, lõi ngô ủ hoai để bón gốc. Làm nông nghiệp sạch tuy vất vả hơn, nhưng đổi lại chất lượng quả tốt, được thương lái và người tiêu dùng tin tưởng", ông Chất chia sẻ với báo Tiền phong.
Nhờ mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, vườn cây ăn quả của ông Hoàng Văn Chất ở xã Chiềng Mai, huyện Mai Sơn (Sơn La) ngày càng phát triển xanh tốt. Những gốc cam, bưởi trĩu quả, căng mọng, thơm ngọt được thương lái tìm đến tận vườn thu mua với giá cao.
Ứng dụng công nghệ Israel, nông dân Sơn La thu hàng trăm tấn cam mỗi nămNăm 2018, ông Chất thành lập Hợp tác xã Trường Tiến, do ông làm Giám đốc kiêm Chủ tịch Hội đồng quản trị. Hợp tác xã chuyên cung cấp hoa quả sạch cho các siêu thị lớn tại Hà Nội và giống cây ăn quả cho các tỉnh miền núi phía Bắc. Nhờ đó, sản phẩm của ông có đầu ra ổn định, thương hiệu ngày càng được khẳng định.
Vườn cam trĩu quả sắp cho thu hoạch. Nguồn ảnh: Tiền phong
Bên cạnh trồng cây ăn quả, ông Chất còn nhân giống và bán cây giống, tạo thêm nguồn thu cho gia đình. "Sau nhiều năm gây dựng, hiện vườn nhà tôi có gần 5.000 gốc cây, trong đó hơn 4.000 gốc cam các loại và hơn 800 gốc bưởi Diễn, bưởi Da Xanh. Trong số này, cam vẫn là loại bán chạy nhất. Tôi luôn đặt tiêu chí sạch, ngon và chất lượng lên hàng đầu, vì thế khách hàng trong và ngoài tỉnh rất tin tưởng, thường xuyên gọi đặt mua," ông Chất chia sẻ.
Vụ cam năm ngoái, vườn của ông thu hoạch gần 200 tấn quả, mang lại thu nhập khoảng 1,8 tỷ đồng sau khi trừ chi phí. Năm nay, thời tiết thuận lợi, cây ra quả sai hơn, đến mức ông phải dùng cây tre để chống cành khỏi gãy. "Tôi ước tính vụ này sẽ đạt khoảng 230 tấn," ông nói, nụ cười lộ rõ niềm tự hào của người nông dân sau bao năm gắn bó với đất.
Hiện Hợp tác xã Trường Tiến có 22 thành viên, quản lý hơn 32ha đất trồng cam và bưởi, gồm các giống cam Vinh, cam V2, C36, cam Mỹ, cam Canh, bưởi Da Xanh và bưởi Diễn – tất cả đều đạt chuẩn VietGAP. Trong đó, 18ha đang cho thu hoạch ổn định.
Để nâng cao năng suất và giảm công lao động, ông Chất còn đầu tư hệ thống tưới ẩm công nghệ Israel, giúp cung cấp nước chính xác cho từng gốc cây, tiết kiệm tối đa nhân công và đảm bảo cây phát triển bền vững.
Ông Nguyễn Hải Sơn - Chủ tịch UBND xã Chiềng Mai - nói: "Ông Hoàng Văn Chất là một trong những nông dân tiên phong trong phong trào chuyển đổi cơ cấu cây trồng, áp dụng công nghệ số vào sản xuất, kinh doanh. Không chỉ làm kinh tế giỏi, ông còn tích cực tham gia các hoạt động an sinh xã hội, hỗ trợ các hộ gia đình nghèo phát triển kinh tế, xóa đói, giảm nghèo".
