Gần đây, một số doanh nghiệp bán lẻ xăng dầu tiếp tục lên tiếng về bất cập trong cơ chế phân chia lợi nhuận định mức và mức chiết khấu không ổn định từ phía các doanh nghiệp đầu mối.
Theo phản ánh của một số doanh nghiệp, chiết khấu xăng dầu từ các doanh nghiệp đầu mối liên tục giảm từ giữa tháng 6 kể từ khi có tác động của xung đột giữa Iran và Israel, có thời điểm về mức 0 đồng. Điều đó khiến hoạt động kinh doanh của các đại lý bán lẻ gần như không có lãi, thậm chí thua lỗ.
Chủ cây xăng than bị ép chiết khấu
Cụ thể, khi căng thẳng leo thang giữa Iran và Israel vào thời điểm tháng 6 vừa qua đã đẩy giá xăng dầu thế giới tăng mạnh. Thời điểm đó, chiết khấu tại nhiều kho về mức rất thấp 100-500 đồng/lít, thậm chí có nơi chiết khấu về 0 đồng. Nhiều doanh nghiệp bán lẻ chấp nhận lỗ để nhập hàng về bán, tuy nhiên nguồn hàng hạn chế, một số doanh nghiệp bán lẻ bị doanh nghiệp đầu mối giao chậm, thậm chí ngừng cung cấp để chờ giá điều chỉnh tăng.
Đại diện cho nhóm doanh nghiệp có ý kiến, ông Giang Chấn Tây, chủ một hệ thống bán lẻ xăng dầu ở tỉnh Vĩnh Long cho biết, hiện nay các doanh nghiệp bán lẻ phải mua xăng dầu theo giá bán buôn cập nhật theo thị trường từng ngày, thậm chí từng giờ. Trong khi đó, giá bán lẻ lại được điều chỉnh cố định theo chu kỳ 7 ngày/lần.
"Chính sách hiện nay chỉ có doanh nghiệp đầu mối hoạt động theo cơ chế thị trường, họ có quyền chủ động điều chỉnh giá bán buôn và chiết khấu sao cho phù hợp với biến động giá thế giới, qua đó bảo vệ được biên lợi nhuận của mình", ông Tây nêu.
Chủ hệ thống bán lẻ xăng dầu này khẳng định doanh nghiệp bán lẻ hoàn toàn bị động, buộc phải bán hàng với giá cố định trong 7 ngày, kể cả khi giá mua vào tăng bằng giá bán lẻ, nghĩa là chiết khấu giảm về 0 đồng.
Thời điểm ngày 20-24/6, chiết khấu xăng dầu ở nhiều kho về mức 100-200 đồng/lít, thậm chí có nơi về mức 0 đồng (Ảnh: Mạnh Quân).
Phản hồi về vấn đề này, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho biết trong 2 tuần vừa qua, thị trường xăng dầu thế giới có sự biến động do xung đột ở khu vực Trung Đông khiến giá xăng dầu thế giới tăng cao, nguy cơ gián đoạn nguồn cung. Có những thương nhân đầu mối đã giảm mức chiết khấu xăng dầu cho đại lý xuống còn 500 đồng, hoặc còn 100-200 đồng.
Tuy nhiên, cơ quan quản lý cho biết đến ngày 25/6, do có những tín hiệu tích cực từ việc đàm phán ở khu vực Trung Đông, giá xăng dầu đã giảm, nguy cơ thiếu hụt nguồn cung cũng đã giảm, do vậy chiết khấu của các doanh nghiệp đầu mối cũng đã tăng trở lại.
Cục này dẫn chứng chiết khấu xăng dầu của một số doanh nghiệp đầu mối ngày 30/6 như sau: Công ty Phúc Lâm 2.600 đồng/lít; Tổng Công ty Xăng dầu Quân đội 1.800-2.300 đồng/lít (tùy từng vùng); Tổng Công ty Dầu Việt Nam 2.300-2.400 đồng/lít; Saigon Petro 1.400-1.600 đồng/lít; Petrolimex 1.700-1.900 đồng tùy mặt hàng.
"Chiết khấu cao hay thấp phụ thuộc vào mối quan hệ kinh doanh"
Cục cho rằng các đại lý và cửa hàng bán lẻ xăng dầu khi tham gia kinh doanh trên thị trường cần phải chấp nhận quy luật của thị trường, chịu sự điều tiết của thị trường gồm cung, cầu, giá cả. Do vậy, đại lý và cửa hàng bán lẻ cần phải có kế hoạch kinh doanh của mình để ứng phó khi thị trường có biến động.
Cơ quan này ví dụ, khi giá xăng dầu thế giới thấp, nguồn cung dồi dào, các doanh nghiệp đầu mối và phân phối có thể để mức chiết khấu cho các công ty bán lẻ ở mức cao. Nhưng khi giá dầu thế giới tăng hoặc dự báo tăng cao, nguồn cung trở nên khan hiếm hơn thì các công ty bán lẻ có thể phải chấp nhận mức chiết khấu thấp, thậm chí có thể là chiết khấu âm nhưng vẫn phải nhập hàng để duy trì hoạt động kinh doanh, bù lại khi được hưởng mức chiết khấu cao.
Mức chiết khấu trong kinh doanh xăng dầu là mức giảm giá của doanh nghiệp bán xăng dầu cho doanh nghiệp mua xăng dầu so với giá bán lẻ xăng dầu. Mức chiết khấu được các doanh nghiệp bán xăng dầu điều chỉnh linh hoạt, phản ánh tính thị trường, phụ thuộc vào biến động của cung cầu, giá cả trên thị trường thế giới và trong nước.
Cơ quan quản lý cho rằng chiết khấu cao hay thấp phụ thuộc vào mối quan hệ kinh doanh, hợp đồng kinh doanh giữa các doanh nghiệp với nhau (Ảnh: Mạnh Quân).
Cơ quan quản lý khẳng định các quy định của pháp luật hiện hành về kinh doanh xăng dầu ở Việt Nam đều không quy định về mức chiết khấu. Nhà nước chỉ tạo môi trường, quản lý, điều hành và quy định mức giá trần giá bán lẻ mặt hàng xăng dầu để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và điều hành kinh tế vĩ mô, không quy định mức chiết khấu trong kinh doanh xăng dầu của các doanh nghiệp.
Việc chiết khấu cao hay thấp phụ thuộc vào mối quan hệ kinh doanh của doanh nghiệp, hợp đồng kinh doanh giữa các doanh nghiệp với nhau. Nghị định 80/2023 và Nghị định 83/2014 về kinh doanh xăng dầu đã cho phép các đại lý bán lẻ xăng dầu được ký hợp đồng làm đại lý cho 3 thương nhân đầu mối hoặc thương nhân phân phối xăng dầu cũng đã mở ra cho các đại lý bán lẻ xăng dầu nhiều lựa chọn nguồn hàng cung cấp hơn.
Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước cho rằng các đại lý bán lẻ xăng dầu sẽ lựa chọn các thương nhân cung cấp hàng cho mình với mức chiết khấu hợp lý. Quy định hiện hành về kinh doanh xăng dầu đang từng bước theo cơ chế thị trường và tiến tới áp dụng giá xăng dầu hoàn toàn theo cơ chế thị trường.
