Tại các khu chế xuất ở Karachi (Pakistan), không khí luôn đặc quánh mùi bụi vải và sự hối hả của dòng tiền. Hàng ngày, từng đoàn xe tải nối đuôi nhau chở những kiện hàng khổng lồ đổ về các nhà máy như Silver Denim. Bên trong đó là hàng tấn quần áo đã qua sử dụng, những món đồ "lỗi mốt" được thải loại từ châu Âu (EU), Anh hay Mỹ, bắt đầu một hành trình kinh tế mới tại quốc gia Nam Á này.
Pakistan đang chứng kiến một nghịch lý kinh tế điển hình trong kỷ nguyên tiêu dùng nhanh: Sự bùng nổ của thị trường đồ cũ mang lại lợi nhuận tỷ đô, nhưng đồng thời đẩy quốc gia này đến bờ vực của một cuộc khủng hoảng môi trường nghiêm trọng.
Mỏ vàng từ "rác" thời trang phương Tây
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, lạm phát phi mã và đói nghèo gia tăng đã vô tình tạo ra một đòn bẩy tăng trưởng khủng khiếp cho ngành hàng secondhand (đồ đã qua sử dụng) tại Pakistan.
Số liệu từ Hội đồng Doanh nghiệp Pakistan vẽ nên một bức tranh tài chính đầy sôi động: Chỉ tính từ tháng 7/2023 đến tháng 6/2024, quốc gia này đã chi tới 511 triệu USD để nhập khẩu quần áo đã qua sử dụng, ghi nhận mức tăng trưởng nóng 18% so với cùng kỳ năm tài chính trước đó. Con số biết nói này khẳng định vị thế của Pakistan như một trong những mắt xích quan trọng nhất trong chuỗi cung ứng tái chế hàng dệt may toàn cầu.
Tại các nhà máy phân loại, quy trình diễn ra nhịp nhàng như bất kỳ dây chuyền sản xuất hiện đại nào. Công nhân tại Silver Denim và các cơ sở tương tự phân loại quần áo theo chất lượng. Những món đồ tốt nhất sẽ được tái xuất sang thị trường châu Phi hoặc phân phối đi khắp Pakistan. Phần còn lại - những thứ không thể bán - chính là khởi nguồn của rắc rối.
Ông Umair Yousaf, Giám đốc Silver Denim, không giấu được sự lạc quan về tình hình kinh doanh: "Việc kinh doanh chưa bao giờ tốt như hiện nay".
Theo ông, nhận thức của người tiêu dùng đang thay đổi mạnh mẽ. Thế hệ Z, với khả năng tiếp cận thông tin trực tuyến, không còn coi đồ cũ là sự lựa chọn "hạ cấp". Họ tìm đến secondhand như một giải pháp tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ môi trường.
Tuy nhiên, nhìn sâu vào cấu trúc xã hội Pakistan, động lực chính của "cơn sốt" này không chỉ đến từ ý thức bảo vệ môi trường kiểu Gen Z, mà bắt nguồn từ áp lực sinh tồn.
Với gần 45% dân số sống dưới mức nghèo khổ, cán cân chi tiêu của người dân Pakistan cực kỳ nhạy cảm về giá. Tại các chợ nội địa, nơi tiêu thụ khoảng 10-20% lượng hàng nhập khẩu, một chiếc áo secondhand có giá chỉ từ 2-4 USD. Trong khi đó, một chiếc áo mới sản xuất trong nước có giá dao động từ 18-25 USD.
Sự chênh lệch giá gấp 6-10 lần này khiến quần áo mới trở thành thứ xa xỉ phẩm, còn đồ cũ trở thành nhu cầu thiết yếu. Các thương nhân ước tính, dù phần lớn hàng nhập về để tái xuất, nhưng thị trường nội địa vẫn là một "miếng bánh" khổng lồ phục vụ hàng triệu người dân thu nhập thấp.
