Tại hội thảo về thuế tiêu thụ đặc biệt do Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), bà Trần Ngọc Ánh, Giám đốc Ngoại vụ cấp cao (Heineken Việt Nam), trích dẫn nghiên cứu của Nielsen cho biết sản lượng bia không chính thống, còn gọi là "bia cỏ", đã tăng 71% trong năm 2024 so với năm trước. Trước đó, năm 2023, dòng bia này cũng tăng 28%.
Từ mức 4,2% năm 2023, thị phần dòng bia này đã tăng lên 5,8% vào năm 2024. Riêng tại Đồng bằng sông Cửu Long, bia không chính thống chiếm 8% thị phần – cao hơn trung bình cả nước.
Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia tiêu thụ bia hàng đầu thế giới.
Sản phẩm này thu hút người tiêu dùng có thu nhập thấp nhờ mức giá rẻ hơn 25-35% so với bia chính thống. Nhóm khách hàng này thường đưa ra quyết định mua dựa trên giá cả, khiến bia giá rẻ ngày càng có lợi thế trên thị trường.
Sự gia tăng mạnh của rượu bia không chính thống đang kéo theo nhiều hệ lụy tiêu cực. Theo Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát Việt Nam (VBA), tình trạng này gây ra ba vấn đề lớn liên quan đến thất thu thuế, rủi ro sức khỏe người dùng và áp lực cạnh tranh không lành mạnh lên các doanh nghiệp chính thống vốn đang đối mặt với tình hình kinh doanh suy giảm.
Ngoài cạnh tranh với bia cỏ, các "ông lớn" ngành bia cũng ghi nhận bức tranh doanh thu, lợi nhuận phân hóa trong năm qua.
Năm 2024, Tổng Công ty Cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco, HOSE: SAB) đạt lãi ròng hơn 4.330 tỷ đồng, tăng 5% so với năm trước. Doanh thu thuần đạt gần 31.900 tỷ đồng, nhờ biên lãi gộp cải thiện và chi phí bán hàng giảm, dù thu nhập tài chính và lợi nhuận từ các công ty liên doanh, liên kết giảm.
Một số công ty con và công ty liên kết của Sabeco ghi nhận tăng trưởng lợi nhuận như Bia Sài Gòn - Phú Thọ (BSP), Bia Sài Gòn - Sông Lam (BSL), Bia Sài Gòn - Miền Trung (SMB).
Ở phía Bắc, Tổng Công ty Cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Hà Nội (Habeco, HOSE: BHN) đạt lãi ròng hơn 382 tỷ đồng, tăng 14%. Doanh thu thuần tăng 6%, lên gần 8.220 tỷ đồng, biên lãi gộp từ 24,7% lên 26,6%. Habeco cho biết kết quả này đến từ việc cải thiện hoạt động kinh doanh và tiết giảm chi phí.
Theo báo cáo của Shinhan, năm 2023, lượng tiêu thụ bia năm 2023 sụt giảm 12% còn 4,2 tỷ lít do ảnh hưởng kép của Nghị định 100 và xu hướng thắt chặt chi tiêu trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn, trong đó phân khúc bia phổ thông chịu ảnh hưởng nhiều hơn so với dòng bia cao cấp.
Tuy nhiên, ngành bia vẫn được dự báo tăng trưởng kép với tốc độ 8.6%/năm trong giai đoạn 2024-2028 và đạt mốc 6,4 tỷ lít vào năm 2028, theo Euromonitor.
"Điều này nhờ vào sự phục hồi kinh tế và người dân thích nghi dần với quy định phạt nồng độ cồn, kết hợp với sự bành trướng nhanh chóng của các hãng xe công nghệ như Grab, XanhSM, Be…", báo cáo Shinhan viết.
Trong tương lai, yếu tố có thể ảnh hưởng đến ngành bia, rượu trong thời gian tới là lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt.
Theo dự thảo luật, thuế tiêu thụ đặc biệt với sản phẩm bia có thể tăng từ 70% lên 90% trong giai đoạn 2026-2030 (mỗi năm tăng 5%) theo phương án 1 hoặc tăng từ 80% lên 100% trong giai đoạn 2026-2030 (mỗi năm tăng 5%) theo phương án 2.
Dự thảo luật này đã được trình Quốc hội trong kỳ họp tháng 10/2024 và sẽ được thông qua tại kỳ họp tháng 5/2025 và bắt đầu áp dụng vào tháng 1/2026.
