Thế giới vừa có kho vàng trị giá 1.000 tỷ USD đầu tiên

Vàng là tài sản trú ẩn an toàn của các ngân hàng trung ương. Ảnh: Reuters.

Vàng được xem là một phần quan trọng trong kế hoạch dự trữ của các ngân hàng trung ương trên thế giới nhờ vào tính an toàn, khả năng thanh khoản tốt, đều là những mục tiêu quan trọng mà các ngân hàng trung ương lớn nhắm tới, theo Hội đồng Vàng Thế giới (WGC).

Vì vậy, các ngân hàng trung ương đang là những nhà đầu tư nắm giữ lượng vàng đáng kể, chiếm khoảng 1/5 tổng lượng vàng đã được khai thác trong lịch sử nhân loại.

Mỹ - kho vàng 1.000 tỷ USD đầu tiên của nhân loại

Theo báo cáo mới nhất của WGC, Mỹ hiện nắm giữ 8.133,5 tấn vàng, chiếm 78,7% tổng giá trị dự trữ ngoại hối và giữ vững vị thế là kho vàng lớn nhất của nhân loại.

Hơn một nửa dự trữ vàng của Mỹ nằm trong hầm của căn cứ quân sự cũ ở Fort Knox, Kentucky. Ngoài ra, một phần dự trữ được giữ trong hầm Mint ở West Point, New York; tại Denver Mint ở Colorado; và tại kho của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) tại New York.

Tòa nhà Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York - kho vàng lớn nhất thế giới - tại Manhattan, New York (Mỹ). Ảnh: Reuters.

Đạo luật Dự trữ Vàng năm 1934 yêu cầu Hệ thống Dự trữ Liên bang phải chuyển giao toàn bộ lượng vàng nắm giữ cho Bộ Tài chính Mỹ.

Đổi lại, Bộ trưởng Tài chính đã phát hành chứng chỉ vàng (gold certificates) cho Cục Dự trữ Liên bang với giá trị tương ứng với lượng vàng đã được chuyển giao, tính theo mức giá vàng do pháp luật quy định tại thời điểm đó.

Giá vàng theo luật định (statutory price of gold) không thay đổi theo giá thị trường và đã cố định ở mức 42,22 USD/ounce vàng tinh khiết kể từ năm 1973.

Như vậy, nếu tính theo giá cố định, kho dự trữ vàng của Mỹ chỉ có giá trị hơn 11 tỷ USD, còn tính theo giá thị trường hiện nay thì lên tới 1.091 tỷ USD.

Mặc dù Cục Dự trữ Liên bang Mỹ không sở hữu vàng, Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York đóng vai trò là đơn vị lưu ký cho lượng vàng thuộc sở hữu của các bên như: chính phủ Mỹ, chính phủ các nước khác, ngân hàng trung ương nước ngoài và các tổ chức quốc tế chính thức.

Một phần nhỏ lượng vàng của Bộ Tài chính Mỹ - khoảng 600 triệu USD theo giá trị sổ sách (tương đương khoảng 5%) - được các Ngân hàng Dự trữ Liên bang giữ hộ, với tư cách là đại lý tài chính của Chính phủ Mỹ.

95% lượng vàng còn lại của Bộ Tài chính Mỹ - trị giá khoảng 10,4 tỷ USD theo giá vốn - được Cục Đúc tiền Mỹ (U.S. Mint) giữ cho Bộ Tài chính.

Ngân hàng Trung ương Đức (Bundesbank)

Với 3.350,3 tấn vàng, Ngân hàng Trung ương Đức (Bundesbank) đang sở hữu lượng vàng có giá thị trường khoảng 450 tỷ USD, nhiều thứ 2 thế giới.

Giống như nhiều ngân hàng trung ương khác, Bundesbank lưu trữ hơn một nửa số vàng của mình tại các địa điểm ở nước ngoài, bao gồm New York (Mỹ), London (Anh) và Paris (Pháp).

Vào năm 2012, các kho dự trữ vàng ở nước ngoài của Bundesbank đã trở thành tâm điểm tranh cãi sau khi Văn phòng Kiểm toán Liên bang Đức công khai chỉ trích việc kiểm toán vàng của ngân hàng này.

Kho vàng dự trữ của Ngân hàng Trung ương Đức (Bundesbank). Ảnh: Bundesbank.

Đáp lại, Bundesbank khẳng định sự an toàn của vàng được lưu giữ tại các ngân hàng nước ngoài.

Tuy nhiên, nội bộ ngân hàng đã bắt đầu quá trình "dài hơi" nhằm chuyển một phần dự trữ vàng về nước. Đến năm 2016, hơn 583 tấn vàng đã được chuyển trở lại Đức.

Hiện nay, gần một nửa lượng vàng của Đức được lưu trữ tại Frankfurt, hơn 1/3 được giữ tại New York, còn 1/8 nằm ở London và một phần rất nhỏ được giữ tại Paris.

Việc lưu trữ vàng của Đức tại cả trong nước và nước ngoài bắt nguồn từ những lý do lịch sử và liên quan đến hoạt động thị trường - một phần vàng đã được chuyển giao cho Bundesbank tại các trung tâm giao dịch quốc tế này.

Quỹ IMF giữ lượng vàng 378 tỷ USD

"Tân binh" nằm trong top 5 các tổ chức nắm giữ vàng nhiều nhất thế giới là Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Thống kê của WGC cho thấy quỹ này đang dự trữ 2.814 tấn vàng, tương đương giá trị thực tế khoảng 378 tỷ USD.

Vàng từng đóng vai trò trung tâm trong hệ thống tiền tệ quốc tế trong nhiều thế kỷ, khi tỷ giá tiền tệ được gắn với giá vàng.

Quỹ IMF hiện nắm giữ 2.814 tấn vàng, đứng thứ 3 trên thế giới. Ảnh: Reuters.

Đến năm 1973, hệ thống tiền tệ cố định này chấm dứt khiến vai trò của vàng bị suy giảm. Tuy nhiên, kim loại quý vẫn là một tài sản dự trữ quan trọng của tổ chức.

Cho đến đầu thập niên 1970, IMF đã tích lũy lượng vàng này thông qua 4 kênh chính. Cụ thể, khi IMF được thành lập vào năm 1944, các quốc gia thành viên phải nộp 25% hạn ngạch ban đầu bằng vàng. Các nước cũng thực hiện điều tương tự khi tăng hạn ngạch trong 3 thập kỷ tiếp theo.

Đây là nguồn đầu vào lớn nhất trong kho vàng của IMF. Các khoản lãi mà các thành viên phải trả cho IMF thường được thanh toán bằng vàng. Đồng thời, các nước cũng có thể dùng vàng để hoàn trả các khoản tín dụng mà IMF đã cấp.

Nếu muốn mua đồng tiền của quốc gia khác, các thành viên có thể thực hiện bằng cách bán vàng cho IMF như Nam Phi đã làm trong giai đoạn 1970-1971.

Các khoản lợi nhuận từ việc bán vàng này là yếu tố then chốt giúp IMF tăng khả năng cho vay đối với các quốc gia nghèo thông qua Quỹ Giảm nghèo và Thúc đẩy Tăng trưởng (PRGT).

Ngân hàng Trung ương Italy

Hiện, quốc gia châu Âu này xếp sau quỹ IMF và sở hữu 2.451,8 tấn vàng, trị giá hơn 329 tỷ USD.

Phần lớn số vàng này tồn tại dưới dạng thỏi và một phần nhỏ tiền vàng, tương đương 4,1 tấn, và được quản lý bởi Banca d'Italia - Ngân hàng Trung ương Italy.

Ngân hàng Trung ương Italy - Banca d'Italia - tại Milan (Italy). Ảnh: Reuters.

Các kho vàng chủ yếu đặt tại Rome và một số địa điểm quốc tế có độ bảo mật cao. Từ Thế chiến 2, Italy bắt đầu tích trữ vàng và coi đây là "mỏ neo" tài chính để chống đỡ những biến động kinh tế.

Trong bối cảnh nợ công cao, vàng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì lòng tin của thị trường tài chính toàn cầu đối với nền kinh tế nước này.

Ngày nay, các khoản dự trữ này tượng trưng cho sự đáng tin cậy trên thị trường tài chính toàn cầu, tạo ra vùng đệm chống lạm phát và hỗ trợ các cam kết của quốc gia với Khu vực đồng tiền chung châu Âu.

Ngân hàng Trung ương Pháp

Với 2.437 tấn, kho vàng của nước Pháp hiện có giá trị khoảng 327 tỷ USD, giữ vị trí thứ 5 trong số các quốc gia và tổ chức nắm lượng vàng nhiều nhất thế giới.

Ngân hàng Trung ương Pháp (Banque de France), có trụ sở chính tại Paris và cũng là đơn vị quản lý các khoản dự trữ này. Việc tích trữ vàng của Pháp bắt đầu từ thời kỳ thuộc địa và tăng tốc sau Thế chiến 2.

Ngân hàng Trung ương Pháp - Banque de France - trụ sở tại Paris (Pháp). Ảnh: Reuters.

Quy mô dự trữ vàng của Pháp không thay đổi kể từ năm 2009, khi Pháp lần cuối bán một phần vàng của mình. Khi đó, giá vàng thế giới mới vào khoảng dưới 1.000 USD/ounce, đến nay, giá vàng đã tăng hơn 4 lần lên trên 4.100 USD/ounce.

Dù vậy, Pháp không có kế hoạch tăng hoặc giảm lượng dự trữ vàng trong những năm tới.

Trong những năm gần đây, vàng đóng vai trò quan trọng trong việc củng cố vị thế tài chính của Pháp trong khu vực đồng tiền chung châu Âu, đóng vai trò là hàng rào chống lại những biến động kinh tế toàn cầu và duy trì danh tiếng là một cường quốc kinh tế ổn định.

Ngân hàng Trung ương Nga

Ngân hàng Trung ương Nga hiện xếp ở vị trí thứ 6 với tổng lượng vàng nắm giữ đạt 2.326,5 tấn, tương đương giá trị thị trường khoảng 312 tỷ USD.

Giống như Pháp, Ngân hàng Trung ương Nga lựa chọn lưu trữ toàn bộ lượng vàng vật chất trong nước.

Cụ thể, 2/3 số vàng này được cất giữ trong một tòa nhà ngân hàng tại Moscow, trong khi 1/3 số lượng còn lại được lưu trữ tại Saint Petersburg.

Xếp ở vị trí thứ 6, Ngân hàng Trung ương Nga có tổng lượng vàng nắm giữ đạt 2.326,5 tấn. Ảnh: Bloomberg.

Phần lớn số vàng này tồn tại dưới dạng các thỏi vàng tiêu chuẩn lớn, có trọng lượng dao động 10-14 kg/thỏi. Ngoài ra, các thỏi nhỏ hơn sẽ nặng khoảng 1 kg/thỏi.

Nga - quốc gia đứng thứ hai thế giới về sản lượng khai thác vàng - đã liên tục mua vào kim loại quý này từ năm 2007, với tốc độ mua tăng mạnh trong giai đoạn 2015-2020. Tính đến nay, các khoản đầu tư vàng này đã mang lại lợi nhuận hàng trăm %.

Tuy nhiên, sau xung đột Nga - Ukraine, các nhà máy tinh luyện vàng của nước này đã bị cấm bán vàng ra thị trường London.

Các lệnh trừng phạt từ phương Tây cũng làm "đóng băng" khoảng một nửa lượng dự trữ vàng của Nga. Đến đầu năm 2022, Nga gắn giá trị đồng rúp với vàng.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc

Trung Quốc hiện đứng ở vị trí thứ 7 trong danh sách các nước dự trữ vàng lớn nhất. Đất nước tỷ dân đang nắm giữ 2.302,3 tấn vàng, trị giá khoảng 309 tỷ USD và chiếm khoảng 7% tổng dự trữ ngoại hối.

Lượng vàng dự trữ của Trung Quốc đã tăng hơn 5 lần kể từ đầu những năm 2000, từ khoảng 400 tấn năm 2001 lên hơn 2.302 tấn tính đến quý IV năm ngoái. Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng là nơi khai thác vàng lớn nhất thế giới.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) tại Bắc Kinh (Trung Quốc). Ảnh: Reuters.

Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đã liên tục tăng lượng vàng dự trữ trong thập kỷ qua như một phần của chiến lược đa dạng hóa tài sản và giảm sự phụ thuộc vào các loại tiền tệ nước ngoài như USD.

Mới đây, PBoC báo cáo đã mua thêm 2 tấn vàng trong tháng 8, đánh dấu tháng thứ 10 liên tiếp tăng dự trữ vàng.

Chính phủ Trung Quốc cũng tích cực thúc đẩy tiêu thụ vàng trong nước đồng thời tích lũy dự trữ quốc tế một cách chiến lược để tăng cường an ninh quốc gia và khả năng phục hồi kinh tế.

Việc PBoC liên tục mua vàng trong hơn một năm trở lại đây được xem là một trong những nguyên nhân đẩy giá kim loại quý thế giới lên vùng đỉnh lịch sử hiện tại.