Ngày 6/6, trên chuyên cơ Không lực Một, Tổng thống Mỹ Donald Trump nhận được câu hỏi rằng liệu Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có đồng ý tiếp tục bán đất hiếm và nam châm đất hiếm sang Mỹ hay không.
Ông Trump trả lời: "Có, ông ấy đồng ý. Chúng ta đã đạt được tiến triển rất lớn trong thỏa thuận với Trung Quốc".
Bình luận này được đưa ra một ngày sau cuộc điện đàm hiếm hoi giữa ông Trump và ông Tập, trong bối cảnh căng thẳng 2 nước vài tuần qua leo thang. Sau cuộc điện đàm, ông Trump cũng cho biết cuộc nói chuyện "rất tích cực", nhấn mạnh "không nên còn bất kỳ nghi vấn nào" liên quan đến vấn đề đất hiếm.
Hồi tháng 4, Trung Quốc thông báo siết xuất khẩu với 7 nguyên tố đất hiếm và vật liệu liên quan, trong đó có nam châm đất hiếm, nhằm đáp trả thuế nhập khẩu của Mỹ.
Tháng 5, Bộ Thương mại Trung Quốc đã ra thông báo về nỗ lực của Bắc Kinh trong việc tăng cường kiểm soát nạn buôn lậu đất hiếm và nhấn mạnh việc chính phủ cần thực thi các biện pháp bảo vệ đất hiếm vì mục đích an ninh quốc gia, theo China Daily. "Tất cả các bộ ngành nhất trí rằng việc kiểm soát toàn diện các nguồn khoáng sản chiến lược là điều thiết yếu", Bộ Thương mại Trung Quốc nhấn mạnh.
Trước đó, Mỹ và Trung Quốc đã đạt thỏa thuận tạm ngừng áp thuế trong vòng 90 ngày. Thuế nhập khẩu đối ứng của cả hai sẽ đồng thời giảm 115 điểm %. Theo đó, Mỹ sẽ tạm thời giảm thuế nhập khẩu với hàng Trung Quốc từ 145% về 30%. Trong khi đó, Trung Quốc cũng sẽ hạ từ 125% về 10%.
Ông Trump có thể phải chịu áp lực chính trị trong nước nếu tăng trưởng kinh tế suy yếu do doanh nghiệp thiếu nguyên liệu sản xuất (Ảnh: ST).
Tuy nhiên, dường như Trung Quốc vẫn chưa thực sự nối lại xuất khẩu một loạt khoáng sản quan trọng và nam châm, từ đó gây gián đoạn nghiêm trọng nguồn cung cho các nhà sản xuất ô tô, chip máy tính và nhà thầu quân sự trên toàn cầu.
Đỉnh điểm, ông Trump cáo buộc Trung Quốc vi phạm thỏa thuận Geneva và ra lệnh hạn chế xuất khẩu phần mềm thiết kế chip cùng các lô hàng khác sang Trung Quốc. Bắc Kinh đáp trả bằng cách bác bỏ cáo buộc và đe dọa các biện pháp đối phó.
Giới phân tích cho rằng đất hiếm và các khoáng sản chiến lược khác đang trở thành công cụ đàm phán của Trung Quốc. Ông Trump có thể phải chịu áp lực chính trị trong nước nếu tăng trưởng kinh tế suy yếu do doanh nghiệp thiếu nguyên liệu sản xuất.
Không chỉ Mỹ, giới chức và lãnh đạo doanh nghiệp từ nhiều quốc gia khác như Mỹ, Ấn Độ, Nhật Bản đến châu Âu, gần đây đều phàn nàn việc Trung Quốc siết xuất khẩu đất hiếm. Họ cho rằng thiếu đất hiếm sẽ đe dọa các ngành công nghiệp chủ chốt trong nước.
Trung Quốc hiện đóng góp 90% nguồn cung đất hiếm toàn cầu và đây là vật liệu được sử dụng trong năng lượng sạch, quốc phòng và sản xuất ô tô. Các doanh nghiệp gần như không có nguồn cung nào khác thay thế.
