Trung Quốc 'giải cứu' tiêu dùng thế nào

Nhu cầu nội địa là động lực tăng trưởng kinh tế quan trọng của Trung Quốc. Ảnh: Reuters.

Theo dữ liệu của Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS), trong tháng 5, doanh số bán lẻ tại quốc gia tỷ dân đã tăng 6,4% so với cùng kỳ năm ngoái. Con số này vượt xa dự báo 5% của Reuters và cao hơn mức 5,1% của tháng trước đó.

CNBC nhận định đây là tín hiệu đáng mừng cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, vốn đang đối mặt với tình trạng giảm phát kéo dài.

Chương trình đổi cũ lấy mới

Ông Fu Linghui, người phát ngôn của NBS, cho rằng mức tiêu dùng tại Trung Quốc được cải thiện trong tháng 5 là nhờ chương trình đổi cũ lấy mới đối với hàng hóa tiêu dùng. Người dân nước này cũng đang tăng cường mua hàng trực tuyến trước sự kiện "618", cùng với lượng khách du lịch nước ngoài tăng lên khi Trung Quốc mở rộng danh sách miễn thị thực.

Tuy nhiên, ông Fu cũng thừa nhận rằng nền kinh tế Trung Quốc đang ở tình thế "đặc biệt khó khăn" để duy trì đà tăng trưởng ổn định từ quý II. Ông chỉ ra sự bất ổn đang gia tăng trong các chính sách thương mại là một trong những yếu tố kéo tụt tăng trưởng.

Ông Meng Wenxing, Giám đốc Trung tâm Trải nghiệm Haier Smart Home Bắc Kinh 001, chia sẻ: "Chương trình trợ cấp đổi cũ lấy mới của Chính phủ đã mang lại một cú hích đáng kể cho ngành thiết bị gia dụng. Chỉ riêng tại cửa hàng này, lượng khách đến đã tăng gần gấp 3 lần so với năm ngoái”.

Ông Meng cũng cho biết thêm: "Trong quý I/2025, tổng doanh số của Haier đã tăng 14%, chủ yếu nhờ nhu cầu mạnh mẽ đối với điều hòa và máy nước nóng, hai mặt hàng dẫn đầu về tăng trưởng”.

Mức tiêu dùng tại Trung Quốc được cải thiện trong tháng 5 là nhờ chương trình đổi cũ lấy mới đối với hàng hóa tiêu dùng. Ảnh: Reuters.

Riêng trong năm 2024, hơn 70 triệu mặt hàng điện gia dụng và nội thất đã được 64 triệu hộ gia đình trên khắp Trung Quốc mua sắm. Điều này cho thấy tác động sâu rộng của chính sách tới đời sống người dân.

Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết riêng hoạt động đổi xe cũ lấy xe mới đã tạo ra gần 9 tỷ nhân dân tệ (tương đương 1,2 tỷ USD) doanh số bán xe mới. Mua sắm đồ gia dụng đạt tổng cộng 12 tỷ nhân dân tệ (1,67 tỷ USD), trong khi thiết bị điện tử mang về 6,4 tỷ nhân dân tệ (890 triệu USD).

Bên cạnh đó, sáng kiến này cũng đang đồng bộ với mục tiêu phát triển xanh và công nghệ cao của Trung Quốc. Doanh số xe năng lượng mới tăng vọt 36% trong quý đầu tiên, cho thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ sang phương tiện bền vững hơn. Trong khi đó, điện thoại thông minh tầm trung chiếm tới 3/4 tổng số điện thoại được mua sắm có trợ giá.

“Tôi đã định thay chiếc tủ lạnh dùng hơn chục năm nay từ lâu. Nhờ chương trình ưu đãi lớn, chúng tôi tiết kiệm được một khoản kha khá”, một khách hàng nói với CGTN.

Sản xuất và đầu tư chậm lại

Tuy nhiên, tăng trưởng sản lượng công nghiệp của Trung Quốc trong tháng 5 đã giảm tốc còn 5,8% so với cùng kỳ năm ngoái, thấp hơn mức 6,1% của tháng trước. Con số này cũng thấp hơn kỳ vọng 5,9% của các nhà phân tích.

Đầu tư tài sản cố định, tính từ đầu năm đến tháng 5, tăng 3,7% so với cùng kỳ năm trước. Con số này thấp hơn dự báo 3,9% của Reuters và giảm so với mức tăng 4% trong 4 tháng đầu năm. Đặc biệt, đầu tư bất động sản giảm sâu hơn, lên tới 10,7% trong 5 tháng đầu năm.

Ông Zhiwei Zhang, Chủ tịch kiêm chuyên gia kinh tế trưởng tại Pinpoint Asset Management, nhận định: "Sự gia tăng trong doanh số bán lẻ là điều bất ngờ". Tuy nhiên, ông cảnh báo giá bất động sản sụt giảm có thể ảnh hưởng đến tâm lý của người tiêu dùng.

Theo một báo cáo khác được NBS công bố hôm 16/5, giá nhà mới tại các thành phố lớn (nhóm 1) tiếp tục giảm 1,7% trong tháng 5 so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi đó, giá nhà ở các thành phố nhóm 2 và nhóm 3 lần lượt giảm 3,5% và 4,9%.

Quan chức NBS cũng nhấn mạnh rằng Bắc Kinh cần nỗ lực hơn nữa để ngăn chặn đà suy thoái trên thị trường bất động sản.

Thương mại gặp khó khăn

Thỏa thuận thuế quan mà Bắc Kinh và Washington đạt được vào giữa tháng 5 đã hỗ trợ xuất khẩu của Trung Quốc, nhưng chỉ trong ngắn hạn. Một số doanh nghiệp đẩy mạnh giao hàng sớm, đồng thời tăng cường xuất khẩu sang các thị trường thay thế.

Xuất khẩu của Trung Quốc tăng trưởng ít hơn dự kiến trong tháng 5. Dù vậy, lượng hàng hóa xuất khẩu tăng mạnh sang Đông Nam Á, Liên minh châu Âu và châu Phi đã giúp bù đắp cho sự sụt giảm đáng kể hàng hóa xuất sang Mỹ.

Xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ đã lao dốc hơn 34% so với cùng kỳ năm ngoái, mức giảm mạnh nhất kể từ tháng 2/2020.

Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs chỉ ra dữ liệu thương mại của 2 tháng qua cho thấy khả năng phục hồi trong xuất khẩu của Trung Quốc. Điều này báo hiệu "khó khăn trong việc áp dụng thuế quan song phương để giảm đáng kể tổng kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc".

Tỷ lệ thất nghiệp khảo sát tại khu vực thành thị của Trung Quốc vào tháng 5 là 5%, giảm từ 5,1% vào tháng 4 và là mức thấp nhất kể từ tháng 11 năm ngoái.

Cần thêm biện pháp thúc đẩy tiêu dùng

Nhu cầu nội địa chậm chạp là vấn đề cấp bách đối với các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc. Giá tiêu dùng đã giảm 4 tháng liên tiếp, giảm 0,1% trong tháng 5. Giảm phát ở giá xuất xưởng hoặc giá sản xuất cũng đã giảm sâu hơn, giảm 3,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tuy nhiên, áp lực đối với Bắc Kinh trong việc triển khai các biện pháp kích thích kinh tế bổ sung có thể không quá cấp bách. Theo Goldman Sachs, lý do là xuất khẩu phục hồi tốt hơn dự kiến và tăng trưởng GDP đang trên đà vượt quá 5% trong nửa đầu năm.

Dù vậy, ông Tianchen Xu, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Economist Intelligence Unit, cho rằng Bắc Kinh vẫn cần thận trọng. Ông dự đoán tiêu dùng tư nhân sẽ chứng kiến đòn giáng khi kết thúc lễ hội mua sắm 618 sôi động, và việc dừng chương trình trợ cấp tiêu dùng của chính phủ.

Goldman Sachs chỉ ra chính quyền địa phương tại một số thành phố trên khắp đất nước gần đây đã tạm dừng chương trình đổi cũ lấy mới đối với hàng hóa tiêu dùng. Hai đợt trợ cấp đầu tiên của chính quyền trung ương đã cạn và vẫn chưa có thêm nguồn tài trợ.

Theo dự đoán của giới quan sát, chỉ khi nền kinh tế bắt đầu có thêm dấu hiệu suy yếu, những biện pháp kích thích bổ sung mới được đưa ra.

Ông Jianwei Xu, chuyên gia kinh tế cấp cao tại Natixis, nhận định: "Nếu không có thêm biện pháp kích cầu, chúng tôi dự đoán rằng sự phục hồi trong tiêu dùng sẽ không kéo dài".