Những ngày qua có lẽ là thời gian "tam tai" với loạt KOL, KOL và KOS (người có tầm ảnh hưởng), điển hình là việc Quang Linh Vlog và Hằng Du Mục vướng phải ồn ào quảng cáo sai sự thật về công dụng của kẹo rau Kera do Công ty Cổ phần (CTCP) tập đoàn Chị em rọt phân phối - công ty do hai Tiktoker thành lập.
Một bài quảng cáo kẹo rau Kera trên mạng xã hội. Ảnh: Chụp màn hình.
Phạt hành chính là chưa đủ
Trao đổi vớ i PV Tiền Phong , luật sư Hoàng Tuấn Vũ (Đoàn Luật sư TP. Hà Nội) cho biết, ngoài Luật Thương mại 2005 và Luật Quảng cáo 2012 thì pháp luật hiện hành vẫn còn lỏng lẻo trong các quy định cụ thể về trách nhiệm của KOL, KOC, KOS khi quảng cáo trên mạng.
Căn cứ khoản 5 Điều 34 Nghị định 38/2021 của Chính phủ thì hành vi quảng cáo không đúng hoặc gây nhầm lẫn về chất lượng, công dụng của sản phẩm sẽ bị phạt từ 60 - 80 triệu đồng. Người quảng cáo còn bị áp dụng hình phạt bổ sung là buộc xóa các nội dung quảng cáo sai sự thật, buộc cải chính thông tin và xin lỗi bằng văn bản.
Đặc biệt, người có hành vi quảng cáo gian dối về hàng hóa, dịch vụ sẽ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Quảng cáo gian dối" theo Điều 197 Bộ luật hình sự 2015 với mức phạt tiền từ 10 - 100 triệu đồng, hoặc phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm nếu người này đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này hoặc đã bị kết án về tội này, chưa được xóa án tích mà còn vi phạm .
Ngoài ra, người quảng cáo gian dối còn có thể bị phạt tiền từ 5-50 triệu đồng và bị cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1-5 năm.
Cần siết chặt quản lý KOL, KOC và người nổi tiếng
Theo ông Nguyễn Trường Sơn - Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam, thành viên ban soạn thảo sửa đổi bổ sung Luật Quảng cáo, hiện nay Luật Quảng cáo đang sửa đổi và còn nhiều vấn đề tranh cãi. Nhưng chắc chắn sắp tới sẽ có chế tài xử phạt nặng với những nghệ sĩ, người nổi tiếng hay người có tầm ảnh hưởng quảng cáo sai sự thật, gây ảnh hưởng đến người tiêu dùng.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu chính sách và phát triển truyền thông Nguyễn Quang Đồng cho rằng, xử phạt hành chính những người lợi dụng tầm ảnh hưởng của mình để quảng cáo sai sự thật, gây thiệt hại cho người tiêu dùng sẽ không giải quyết được gốc rễ. Bởi mức phạt hành chính giống như "muỗi đốt inox" nếu đem so với lợi nhuận họ nhận được, thậm chí không có tác dụng răn đe nên tình trạng KOL, KOC quảng cáo sai sự thật vẫn liên tục diễn ra.
"Khi xử phạt vi phạm hành chính các Tiktoker thì người tiêu dùng không được bồi thường gì bởi khoản tiền phạt này được thu về ngân sách nhà nước. Do đó, khi người tiêu dùng thấy mình bị thiệt hại bởi hành vi quảng cáo sai sự thật thì chỉ có thể khởi kiện ra tòa án để yêu cầu bồi thường thiệt hại. Tuy nhiên, một gói kẹo rau giá 149.000 đồng quá nhỏ, không đủ giá trị để người tiêu dùng mất thời gian và tiền của để khởi kiện", luật sư Hoàng Tuấn Vũ nói và bổ sung thêm rằng nếu người tiêu dùng cùng hợp lại để khởi kiện Tiktoker ra tòa án để yêu cầu bồi thường thiệt hại thì pháp luật Việt Nam hiện hành lại chưa có cơ chế này.
Cần siết chặt quản lý KOL, KOC và người nổi tiếng. Ảnh: Chụp màn hình.
Theo luật sư Vũ, cần có hình thức xử phạt nặng hơn với các đối tượng là nghệ sỹ có hành vi vi phạm, như tăng mức phạt để có tính răn đe, “cấm sóng” trên truyền hình hoặc cấm tham gia các sự kiện. Đặc biệt, phải cấm livestream trên các nền tảng như TikTok, YouTube hay Facebook khi người nổi tiếng có hành vi quảng cáo sai sự thật.
Thời gian tới, cần sớm ban hành và áp dụng các quy định chặt chẽ yêu cầu những người tiến hành quảng cáo có tầm ảnh hưởng lớn đến xã hội - người có ảnh hưởng theo quy định tại Luật Bảo vệ người tiêu dùng hoặc những người sở hữu tài khoản mạng xã hội trên nền tảng xuyên biên giới có số lượng người theo dõi, đăng ký từ 500.000 người trở lên - phải có hợp đồng bằng văn bản với tổ chức, cá nhân có sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo và phải được tổ chức, cá nhân đó đồng ý, xác nhận vào nội dung quảng cáo trước khi thực hiện.
Bên cạnh đó, cũng cần sớm ban hành và áp dụng các quy định về trách nhiệm của người quảng cáo có ảnh hưởng nhằm đảm bảo việc cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác về sản phẩm, dịch vụ được quảng cáo; phân biệt quảng cáo với nội dung thông tin khác; thông báo trước cho người tiêu dùng về việc thực hiện quảng cáo; khi đăng tải ý kiến, cảm nhận trên mạng xã hội về kết quả sử dụng mỹ phẩm, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, phải là người trực tiếp sử dụng sản phẩm; yêu cầu các tài khoản mạng xã hội đã được xác thực mới được hoạt động quảng cáo, livestream quảng cáo...
Kinh doanh online mà nợ thuế sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh
Đại diện Đoàn Luật sư TP. Hà Nội cho biết, hiện nay theo quy định tại khoản 2 Điều 4 Thông tư 40/2021 của Bộ Tài chính, các cá nhân hoặc hộ kinh doanh khi bán hàng online trên Tiktok, Facebook như Hằng Du Mục, Quang Linh Vlog có nghĩa vụ phải nộp 1,5% thuế giá trị gia tăng (GTGT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN) trên tổng doanh thu, khi bán hàng có mức doanh thu từ 100 triệu đồng trở lên/năm.
Người bán hàng online cần phải thực hiện quyết toán thuế TNCN và thuế GTGT chậm nhất vào ngày cuối cùng của tháng thứ 4, kể từ thời điểm kết thúc năm dương lịch.
Người kinh doanh online nếu nợ thuế từ 50 triệu đồng trở lên mà quá hạn 120 ngày sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh. Ảnh: Chụp màn hình.
Đặc biệt, theo Nghị định số 49/2025 vừa ban hành của Chính phủ, từ nay người kinh doanh online nếu nợ thuế từ 50 triệu đồng trở lên mà quá hạn 120 ngày sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh.
Nhiều người cho rằng, câu chuyện kẹo rau Kera không đơn thuần chỉ là một vụ lùm xùm quảng cáo sai sự thật mà còn phản ánh nhiều vấn đề sâu xa liên quan đến sự thiếu hụt trong tài xử phạt với những người nổi tiếng khi lừa dối khách hàng trên mạng. Đồng thời, đây cũng là hồi chuông cảnh tỉnh đối với sự cả tin của người tiêu dùng hiện nay.
